Egun gaitasun digitalak oso lan tresna aberatsak direla ezin dezakegu
ezeztatu, eta lanerako tresna aberasgarriak izaki, interesgarria iruditu zait ondorengo artikuluan aipatutakoa.
Hala ere, lanerako tresna
aberasgarriak izateaz gain, oso herramienta boteretsuak direla ezin dezakegu
ahaztu. Horrela bada, boteredun gauzekin beti gertatzen den bezala, erabileran
dago koxka.
Erabilera egokiari esker, teknologia
berri hauek hezkuntzan aplikatzean, ikasleak orain arte imajinatu behar zituen
gauzak ezagutzea posiblea du. Era berean, sarea ez
dugu soilik jasotzeko erabiliko. Jasotzeaz gain, gure aportazioak egin eta
hobetu beharreko aldaketak burutu ditzakegu, eta hauek ostera sarera
bueltatu.
Beraz, gaitasun digitalek,
informazioa ezagutza bilakatzea dute helburu, guztion artean eraikitako
ezagutza.
Arazoa, edota arriskua, teknologia
berriak behar bezala ez erabiltzean legoke. Izan ere, ezin dugu ahaztu, sarea
merkatu mundial bat dela, eta honenbestez, negozioa. Jendeak dirua irabazten du.
Guk, bestalde, egunerokotasunean normaltzat ditugun jarduera digitalek zer
nolako ondorioak dituzten, gure pribazitatea defendatzen duten, informazioa nola
erabiltzen duten, ...., ez ditugu zalantzan jartzen. Besterik gabe, ez dugu
arriskua existitu daitekeen susmorik, ezta kontzientziarik
ere.
Hau dela eta, uste dut alor honetan ere beharrezkoa dela pentsamendu
kritikoa sustatzea, hots, gaitasun digital kritikoa.
. http://www.hezkuntza.eijgv.euskadi.net. http://klikategia.wikispace.com//gaitasun+digitala
"GAITASUN DIGITALA"
Informazioa
bilatzean, lortzean, prozesatzean, komunikatzean eta informazio hori jakitate
bilakatzean datza gaitasun hau.Informazioa
tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna izenarekin agertzen da
Curriculumean. Informazioa
tratatzeko oinarrizko informazioa menderatu behar dugu (testu, zenbaki, ikono,
grafiko, soinu eta ikusizko hizkuntza dominatuz). Gero, ikasitako hizkuntza hori
kodifikatzen jakin behar dugu, informazio hori transferitzen gai izateko.
Horrela informazio elkartrukea egiteko kapazak izango gara.Informazioa
arrazoi bihurtzen ere gai izan behar gara, horretarako arrazoitze lan bat egin
behar dugu eta ondo ulertu. Horren ostean arrazoia komunikatzeko eta elkar
transmititzeko gai izango gara. Informazioa
tratatu ostean jakintza sortzeko informazio ugari edukiko dugu eta horrekin
tratatzen, prozesatzen, kudeatzen, arazoak konpontzen, erabakiak hartzen,
lankidetzan lan egiten, ikaskuntza formalean eta ez-formalean lan egitean eta
ekoizpen arduratsu eta sortzaileak egiten. Behin
informazio hori guztia tratatuta, etekina atera beharko diogu teknologia berriak
erabiliz, zeinak aldaketak eragingo dituen, bai gizartean bai pertsonengan.
Aldaketa horiek aprobetxatu eta ikuspegi kritikoz aztertu beharko
ditugu.Ez
dugu ahaztu behar teknologia berriek lan autonomoa edota taldekoa egiteko balio
dutela. Egunean-egunean eta ohikotasunez ikusten ikasi behar ditugu; baina
kontutan eduki behar dugu teknologiak aurrera egiten duela etengabe eta egunero
berrikuntza teknologikoak daudela, hala ere, ohikotasunez ikusteko kapazak izan
behar gara. Ideia
hauek guztiak helburu jakin batzuk betetzeko balio beharko dute, bestela ez du
zentzurik izango egindako lan guztia. Laburbilduz,
gaitasun hau eskuratzeko baldintza hauek bete behar ditu ikasleak: autonomiaz,
eraginkortasunez, arduraz, ikuspegi kritikoz eta zuhurtasunez hautatu, tratatu
eta erabili behar ditu informazioa, informazio-iturriak eta baliabide
teknologikoak; eskura duen informazioa jarrera kritikoz eta zuhurtasunez
baloratu behar du, eta, beharrezkoa bada, egiaztatu egin behar du informazio
hori. Gorago
aipatu bezala, hezkuntza munduan, konpetentzi ezberdinei garrantzia ematen
diegu. Esan bezala, hauen artean, konpetentzia digitala aurkitzen da eta honen
garapen egokia sustatzeko, honen inguruan dauden gaitasun ezberdinei so egitea
ezinbestekoa zaigu, batez ere, gaur egun hain baliagarri bilakatzen zaigun
alfabetizazio digitalean konpetenteak izateko. Beraz, gaitasun digitala,
aurrerago azalduko diren 5 dimentsio garrantzitsuetan banatzen dela esan
dezakegu: ikaskuntza, informazio, komunikazio, kultura digital eta teknologiaren
dimentsioak dira. Hauetariko bakoitza, ikasgeletan garatzea oso interesgarria
izango litzateke, batez ere, gaitasun digitalaren erabilera egokia eta kritikoa
barneratzeko. Izan ere, gaur egun sortu dugun gizarteari aurre egiteko,
ezinbestekoa zaigu digitalki alfabetatzea, honen ondorioz, ikasleek konpetentzia
hau bereganatzeko eskubidea dute eta horretarako irakasleen eginbeharra da haien
geletan gaitasun honen inguruko baliabideak zabaltzea.
Harira itzuliz, hauek dira gaitasun
digitalaren erabilera egokia bermatzeko garatu beharreko 5
dimentsioak:
- Ikaskuntzaren
dimentsioa: Gure eskuetara heltzen
den informazioa ezagutzetan bihurtzean datza, hau da, modu kritiko batean
jasotzen edo bilatzen dugun informazioa asimilatu eta egoera ezberdinetan
aplikatzen jakitea, nahiz eta hauek hizkuntza espezifiko ugarietan egon, hau da,
idatzizko testuak, ikonoak, grafikoak… Bestalde, eskuratzen dugun informazioa
gure onerako erabiltzen jakiteaz gain, dimentsio honetan informazio koherentea
sortzearen gaitasuna sartzen da ere, hots, erreminta digitalak erabiliz,
sormenaz ezagutzak transmititzen jakitea. Modu honetan, baliabide hauen bidez,
guztiok guztiongandik ikastea gauzatuko da. Beraz, azpi konpetentzia honen
arabera, ikasleak zein irakasleak, gai izan beharko ginateke baliabide digitalen
bitartez, informazioa modu egoki batean sortu eta
jasotzeko.
- Informazioaren
dimentsioa: Ingurugiro edo formatu
digitaletan, iturri desberdinetatik informazioa bilatzean, jasotzean, kalitatea
eta baliagarritasuna ebaluatzean, erabiltzean eta antolatzean datza, hau da,
egoera bakoitzerako informazioa modu kritikoan aukeratzen eta tratatzen jakitea
da. Esan bezala, dimentsio honetan informazioa antolatzeari ere garrantzia
ematen zaio, hau da, formatu digitalen bitartez informazioa gorde, artxibatu eta
berreskuratzen jakiteari. Beraz, ikuspegi honen arabera, bai ikasleak baita
irakasleak ere, kapazak izan beharko ginateke digitalizatutako informazioa
lortzeko, ebaluatzeko eta antolatzeko.
- Komunikazioaren
dimentsioa: Ingurune digitaletan
komunikatzean, erlazionatzean eta kolaboratzean datza, izan ere, komunikazio
interpertsonala eta sozialarekin lotura zuzena du. Hau da, funtzio honi esker,
egoera ezberdinetan parte hartu dezakegu eta ezagutzak zein informazioa
elkartrukatzeko aukera azkarra ematen digu. Azken finean, guztion artean
ezagutzak eraikitzeko aukera paregabea eskaintzen digula nabarmendu beharrekoa
da, izan ere, baliabide hauek komunikazioa erabat errazten dute, bata bestearen
arteko distantzia hurbila edo urruna izan arren.Beraz, bai ikasleak, baita
irakasleak ere gai izan beharko ginateke ingurune digitaletan komunikatu,
erlazionatu eta elkarlanean aritzeko.
- Kultura digitalaren
dimentsioa: Digitalizazioak izan
duen indarraren ondorioz, gure gizartearen kulturan aldaketa eman dela esan
dezakegu, izan ere, industrializaziotik, informazioaren gizartera heldu gara,
non ekintza asko teknologien bitartez burutu daitezkeen. Honi esker, gure
gizarterako onuragarriak diren gauza ugari sortu dira baina aldi berean, era
okerrean erabiltzekotan, desegokiak diren egoerak sortu daitezke. Horregatik
dimentsio hau izugarrizko garrantzia du, izan ere, baliabide hauek modu egokian
erabiltzeaz arduratzen da. Modu honetan, hiritarrak modu ziurrean,
errespontsabilitatez eta hiritartasunez jokatzeko aukera izango dute aurrerapen
hauen aurrean. Beraz, hezkuntza munduan ere, ezinbestekoa bilakatzen da,modu
arduratsu, seguru eta zibiko batean aritzeko gai
izatea.
- Teknologiaren
dimentsioa: Teknologiek eskaintzen
digutenari probetxua ateratzen jakitean datza, hau da, alfabetizazio
teknologikoa barneratzean zein ingurune digitalen ezagutza eta kontrola izateari
ematen dio garrantzia. Azken finean, ikuspegi hau, teknologiak modu
eraginkorrean erabiltzeko, ulertzeko eta kudeatzeko aukera ematen du. Beraz,
ikasleak zein irakasleak, kapazak izan beharko ginateke eskaintzen dizkiguten
erremintak eta lan egoera digitalak kudeatu eta
erabiltzeko.
Gaitasun
digitalen dimentsioak azaldu ondoren, nabarmendu beharra daukagu, konpetentzia
honetan trebea izateko, ikuspegi guzti hauek, batera kontuan hartu behar direla,
izan ere, bata bestearekin osatu egiten dira, pertsona bat digitalizazioan
aditua bilakatuz.
Gaur egun, teknologia berriek, gure
gizartean leku garrantzitsu bat hartu dute. Pasadan mendean, fikziozko
pelikuletan baino imajinatu ahal zen gaur egun bizi hari garen hazkunde
digitala. Hain da handia teknologien eragina non herrialdetan ekonomia maila
neurtzeko oinarrizko irizpidea bihurtu den. Horren ondorioz, neurri batean,
herrialde baten eta bestearen garapen eta ondasun maila neurtzeko herraminta
bihurtu da eta ondorioz leku batzuen eta besteen arteko aldeak asko handitu
dira.
Guzti hori ikusita, agirian dago,
teknologia berriek (lehen munduan batez ere) indibiduo bakoitzeko partea direla
eta “ezinbestekoak” bihurtu direla gure eguneroko
bizitzan.
Eta zer egin dezakegu mundu berri
honetan moldatu ahal izateko? Horren erantzuna eskoletan dago. Gaur egun,
gizartearen beste eremuetan bezala, teknologia berriak bete-betean barneratu
dira gure eskoletan. Hori dela eta, askotan, teknologia berriei “beldurra”
diegu. Gainera, askotan, haurrek irakasleok baino, informatikaren aldetik,
jakintasun handiagoa dute, hots, askotan, nahiz eta “erabilpen tekniko maila”
guk baino altuagoa izan, ez dira kontzienteak teknologia hauen alde
txarrez.
Guzti hori aurre egiteko, eta
eskoletan teknologia berriak era egoki batean sartzeko, lehendabizi irakasleei
(IKTekin lotuta) formakuntza berezi bat eman beharko zitzaien, arlo hau ondo
menperatu dezaten. Bestalde, eta curriculumean barneratuta dagoen gaitasun bat
dela kontutan izanda, ikasleei teknologia berriak era egoki batean kudeatzen eta
erabiltzen irakatsi beharko zitzaien; bai bere alde onak aurkeztuz baita alde
arriskutsuak zeintzuk diren erakutsiz.
Azken finean, teknologia berriak,
Haur Hezkuntzan oso lagungarriak izan daiteke, adibidez; Ipuin bat Power-point
baten bidez azaltzeko, ordenagailuan kuxkuxeatzen ikasteko, zenbait kontzeptu
ikasteko herraminta giza, informazio iturri bezala … Hori bai! Beti ere beste
teknika, baliabide material eta didaktikoekin batera erabiliz. Gure lana,
haurrari bizitzarako behar izango dituen trebetasunak, ahalik eta era egoki
batean garatu dezala da, eta egun, teknologia berriak, gaitasun horien barnean
daudela argi dago.